İstanbul Sabiha Gökçen (ISG) Havalimanı 2004 yılından itibaren çok hızlı bir ivme kazanarak Türkiye’nin en hızlı büyüyen havalimanı oldu.
ISG CEO’su Gökhan Buğday, Bloomberg BusinessWeek Türkiye’nin sorularını yanıtladı.
En hızlı büyüyen havalananısınız. Bu büyümenin getirdiği sıkıntıları yaşıyor musunuz?
Kapasite henüz doyum noktasına gelmediği için Atatürk’te gördüğümüz handikaplar henüz bizde yok. Biz bunu belki 25 milyona gelince göreceğiz.
Ama bunu görmemek için bir master plan hazırladık. Bu planı da Savunma Sanayi Müsteşarlığı ve biz, ARUP ile çalışarak yaptırdık. Master planı yapılmış bir havalimanı Türkiye için bir ilk. Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) Orta Doğu Teknik Üniversitesi ile anlaşıp bir master plan çalışması başlattı. Ama ne zaman bitecek, ne zaman sonuçlanacak; bunu tam bilmiyoruz.
Uzun vadede hedefiniz nedir?
Master planımız saatte minimum 70 uçak karşılayacak şekilde yapıldı. Bu da minimum yıllık 600 bin uçak yapıyor.
Yüz yolcu ile çarptığınızda basit hesapla 60 milyon yolcu yapıyor iç ve dış toplamda. Biz Türkiye ve çevresindeki en büyük havalimanı olma konusundaki hedefimizde emin adımlarla ilerliyoruz.
Spanair’den sonra gelecek başka bir prestijli bir havayolu şirketi var mı?
İki büyük havayolu ile görüşüyoruz. Biriyle bu ayın 26’sında, diğeri ile ise haziranın ilk haftasında görüşeceğiz. Orada operasyona başlayıp başlamama kararını vereceğiz.
İkisi de Avrupa menşeli. Ama Spanair bizim için bir örnektir. Yabancı bayraklı ilk Star Alliance üyesi olarak Spanair geldi ve burayı tercih etti. Bu bizim tercih edilebilirliğimizi daha ön plana çıkardı.
Star Alliance’ın bütün üyeleri Atatürk Havalimanı’ndan uçarken Spanair’m o ağdan koparak buradan uçmasının nedeni burayı farklı bir pazar olarak görmesi ve potansiyelini fark etmesi.
Bölgesel havacılık için potansiyel görüyor musunuz?
Tabii ki. Çünkü onların getireceği dış hat yolcuları var. İç hattın büyümesi dış haran büyümesine yardımcı oluyor. Çünkü sırf dış hat uçakları doldurmak mümkün değil. Bir yerlerden taşımak gerekiyor. Biz hem iç hem de dış hattan taşıyoruz. Ama yoğun dış hat yolcumuz Anadolu’dan geliyor. Onun için bölgesel havacılık bizim için ciddi önem arz ediyor. Biz dış hattan dış hatta transit yolcuda daha yolun başındayız. Örneğin Pegasus’ta yüzde 30-35 oranında yolcu dış hatlara uçuyor.
Hangi hatlara yoğunlaşarak büyümeyi düşünüyorsunuz?
Şu anda Avrupa’da yeterli haramız var.
Hedeflediğimiz bazı büyük şehirler kaldı. Onları tamamladığımız zaman Avrupa’yı bitiriyoruz. Orta Doğu’da bu sene biraz daha atağız. Akabinde Türkî Cumhuriyetler ve Rusya tarafını düşünüyoruz. Oradaki payımız geçen senelerde yaklaşık yüzde 3,5’tu; bu sene ilk dört ayda ll’leri yakaladık. Bu sene hedefimiz yüzde 13. Daha sonra uzun uçuşlara başlayacağız. Uzak Doğu ve Amerika tarafları. O arayışın içindeyiz hâlâ.
Ama 2011 yılında buna çok daha ağırlık vereceğiz. 2012,1013 yılında ise hedef bu uzun uçuşları bağlamak.
Sizce Türkiye pazan ne zaman doymuş bir pazar olacak?
Pazar 50-60 milyonu görünceye kadar gidecek. 2023 yılında İstanbul’un 80 milyon turiste ulaşacağını düşünüyoruz.
Ama bu büyüme altyapıya bağlı olduğu için bu 80 milyonu hızlı bir şekilde görmek mümkün değil. 2010 yılında İstanbul’a 10 milyon turist bekliyoruz. Bunun içindeki yabancı turist sayısına batağınızda bu hem Türkiye, hem havalimanlan hem de oteller için çok önemli. Geliri bırakan yabancı turist. Yerlinin kalacağı yer mevcut burada. Yurtdışından çok daha fazla noktadan yolcu getirmemiz gerekiyor. Rusya ve çevre ülkeler bizim için bir cennet. Çünkü havacılıkta altyapılan hem uçak hem de havalimanlan bazında zayıf. Burada Türkiye’nin şansı çok yüksek. Suriye’den her yöne uçma şansınız yok. Air France, KLM, Lufthansa gelir. Onlarla yakaladığınızı yakalarsınız, yakalayamadığınız da İstanbul’a gelir ve istediği yöne uçar. İran, Irak aynı şekilde.
Çevre ülkelerde bizim hızlı büyümemiz beş, altı yıl daha devam edecek.
Sıvı ve duty free kışıtlamalan sizleri nasıl etkiledi?
Kötü etkiledi. Biz bu ihaleye girdiğimiz zaman böyle bir kısıtlama yoktu.
Atatürk Havalimanı iki, üç milyar dolar yatırdı, biz de 3 milyar doların üzerinde para yatırdık. Antalya, Dalaman, İzmir, Ankara keza aynı miktarlarda para yatırdılar. Son anda alınan kısıtlama kararı gelirlerimizi etkiledi. Duty free gelirleri de havacılık dışı gelirlerimiz içinde en yüksek kalem. Yolcu başı en az 3-4 euro etkisi oldu bu kısıtlamaların.
3,5 milyon yolcu getirdiğimizde 14 milyon euro kayıp anlamına geliyor bu. Bu bizim yıllık kira ödemelerimizin yüzde 10’una tekabül ediyor.